Add to collection
  • + Create new collection
  • He kohikohi tēnei pāhekoheko i ngā tū momo rauemi ako, whakaako hoki he mea hoahoa hei whakahihiri, hei whakahihiko, hei poipoi anō hoki i ngā wheako ako tino whaikiko nei – me te aronui tonu ki te ao manu ā-rohe e pātata ana ki a koe, otirā, te whai wāhi atu hoki ki Te Tatauranga Manu Māra o Aotearoa.

    Tīpako i konei ki te tirotiro i te katoa o te kape tuhi, ngā hononga ki ngā rauemi whakaako me te mōhiohio manatārua

    Tirohia ki te reo Ingarihi

    Ko Te Ariki te kaitaki i tēnei mahere ata pāhekoheko, ka kōrero ia ki ōna aropā me te whakatakoto i te mānuka ki mua i tō rātou aroaro ki te ako, ki te atawhai, me te tiaki i ō tātou manu.

    Kua whakawhanaketia tēnei rauemi hei whakahihiri, hei whakahihiko, hei tautoko hoki i te whakaako kei roto, kei waho hoki i te akomanga. He ataata pakiwaituhi tāoreore poto kei roto i tēnei rauemi, ko Te Ariki te kaitaki – ka kōrero ia ki ōna aropā, ka whakatakoto hoki i a ia te mānuka ki mua i te aroaro o ōna hoa – arā, ki te ako, ki te atawhai, me te tiaki i ō tātou manu. Kei roto anō hoki ko te huinga mōhiohio me ngā hononga mā ngā kaiako me ngā tauira hei ruku mā rātou i te akoranga, te māramatanga me te whai whakaaro anō ki te ao manu i tō tātou taiao.

    Ko te whai a Te Tatauranga o ngā Manu Māra o Aotearoa ko te whakamanawa i te kaitiakitanga i runga i ngā kohakoha pūtaiao kirirarau ki te whakapiki i te mātauranga me te whakamōhiotanga o ngā momo manu ahakoa māori, rāwaho rānei.

    He tūranga matua tā ngā raraunga puiaki ka kohia i te roanga atu o te motu ki te aroturikitanga me te māramatanga ki te tūnga o ngā taupori manu i Aotearoa, he mea whakatairanga i te whai wāhitanga o te hapori i te kaupapa atawhai, ka mutu, e ārahi ana hoki i ngā mahi haumaru i te kanorau koiora i ngā wāhi noho tāone, noho tapa tāone rānei.

    Hei whakamahi i tēnei pāhekoheko, nekehia tō kīore, tō matimati rānei ki runga ake i tētahi o ngā pouaka whai tapanga me te pāwhiri ki te tiki atu i ētahi atu mōhiohio.

    He kape tuhi

    Ngā kōrero o nehe a ngā manu

    Ko tā tēnei ataata pakiwaituhi tāoreore he whakahihiri i ngā ākonga ki te tūhura i te ao manu e noho pātata ana ki a rātou. He wāhanga tēnei o tētahi tūhuratanga amio mō ngā kura i Te Tatauranga o ngā Manu Māra o Aotearoa nā Manaaki Whenua.

    He aha tō mōhiotanga mō ngā Manu? Ko tā tēnei ataata he whakatenatena i a tātou ki te rapu mātauranga mō ngā manu e karapoi nei i a tātou. He ara hoki tēnei ki te huritao i ngā manu kua kore e kitea ināianei, engari i kitea e ō tātou tīpuna. E taea ai tēnei te whakamahi hei tīmatanga o tētahi tūhuratanga amio whakaako hei whakahihiri i te ākonga kia whai whakaaro me te mātai anō i ngā manu i tō tātou nei rohe.

    Ngā Rauemi

    Whai wāhi atu ki ō pūrākau ā-rohe mō ngā manu ka kitea ināianei, me ngā manu kāore e kitea ana ināianei. Pātai ki tō kuia, ki tō koro, ki tō whānau rānei mō ngā huringa i te taiao kua kitea atu e rātou i te wāhi e noho nei koe, kei reira rānei tō kura. He aha ngā mea ka hiahia whakarerekē koe hei ngā rā e heke mai nei?

    He wāhanga tēnei ataata o te huinga rauemi – Te Tatauranga o ngā Manu Māra – mō ētahi atu rauemi.

    He kape tuhi

    Kia ora, ko Te Ariki ahau!

    Kei te mōhio koe ko ngā manu ngā tamariki nō Tāne Mahuta? He aha tō tātou mōhiotanga e ki ngā manu, atu i ā rātou huruhuru ātaahua me ā rātou tīoriori reka! E hiahia ana koe te mōhio? Whai mai ēnei kōrero kia ako ngā tahi tātou ngā āhuatanga maha ō ā tātou hoa manu!

    Ngā mihi
    I whakaputaina tēnei ataata i te mahi tahi ki Manaaki Whenua. He tino mihi ki Te Ariki mō te reo o te ataata.

    Tautohunga manu

    Kei te āhukahuka koe ki ngā karanga manu i tō rohe? Kua tū noa iho koe ki te whakarongo ki te waiata a te manu i tō kura, i tō kāri rānei? Kia taunga ai ki ngā momo waiata manu rerekē tētahi o ngā pūkenga tautohu i te manu. He mea whakapakari hoki i tō āhei mātai.

    I tēnei ataata, kei te whakatenatena a Te Ariki i ngā ākonga ki te tūhura i te ao manu o tō rātou rohe. He wāhanga tēnei o tētahi tūhuratanga amio kia whai wāhi atu ngā kura ki Te Tatauranga o ngā Manu Māra o Aotearoa nā Manaaki Whenua.

    Ngā Rauemi

    He wāhi nui tō te raraunga puiaki ka kohikohia ā-motutia i te aroturukitanga me te whakamōhiotanga o te tūnga o ngā taupori manu i Aotearoa, e whakatairanga ana i te whai wāhitanga o te hapori i ngā kaupapa atawhai, e ārahi ana hoki i ngā mahi whakahaumaru i te kanorau koiora i ngā wāhi noho tāone, noho tapa tāone rānei.

    He wāhanga tēnei ataata o te huinga rauemi – Te Tatauranga o ngā Manu Māra – mō ētahi atu rauemi.

    He kape tuhi

    E mōhio ana koe te rerekētanga o te korokoro tūī ki te tīoriori o te korimako? I a koe i te māra, e mōhio ana koe i ngā tangi o ngā manu ka rangona e koe? E hiahia ana koe te mōhio? Ki te mōhio koe kaore e kore ka whakaaro tō kuia me tō koroua kei runga noa atu koe!

    Ngā mihi
    I whakaputaina tēnei ataata i te mahi tahi ki Manaaki Whenua. He tino mihi ki Te Ariki mō te reo o te ataata.

    Ngā kōrero o nehe a ngā manu

    Ko tā tēnei ataata pakiwaituhi tāoreore he whakahihiri i ngā ākonga ki te tūhura i te ao manu e noho pātata ana ki a rātou. He wāhanga tēnei o tētahi tūhuratanga amio mō ngā kura i Te Tatauranga o ngā Manu Māra o Aotearoa nā Manaaki Whenua.

    He aha tō mōhiotanga mō ngā Manu? Ko tā tēnei ataata he whakatenatena i a tātou ki te rapu mātauranga mō ngā manu e karapoi nei i a tātou. He ara hoki tēnei ki te huritao i ngā manu kua kore e kitea ināianei, engari i kitea e ō tātou tīpuna. E taea ai tēnei te whakamahi hei tīmatanga o tētahi tūhuratanga amio whakaako hei whakahihiri i te ākonga kia whai whakaaro me te mātai anō i ngā manu i tō tātou nei rohe.

    Ngā Rauemi

    Whai wāhi atu ki ō pūrākau ā-rohe mō ngā manu ka kitea ināianei, me ngā manu kāore e kitea ana ināianei. Pātai ki tō kuia, ki tō koro, ki tō whānau rānei mō ngā huringa i te taiao kua kitea atu e rātou i te wāhi e noho nei koe, kei reira rānei tō kura. He aha ngā mea ka hiahia whakarerekē koe hei ngā rā e heke mai nei?

    He wāhanga tēnei ataata o te huinga rauemi – Te Tatauranga o ngā Manu Māra – mō ētahi atu rauemi.

    He kape tuhi

    Kia ora, ko Te Ariki ahau!

    Kei te mōhio koe ko ngā manu ngā tamariki nō Tāne Mahuta? He aha tō tātou mōhiotanga e ki ngā manu, atu i ā rātou huruhuru ātaahua me ā rātou tīoriori reka! E hiahia ana koe te mōhio? Whai mai ēnei kōrero kia ako ngā tahi tātou ngā āhuatanga maha ō ā tātou hoa manu!

    Ngā mihi
    I whakaputaina tēnei ataata i te mahi tahi ki Manaaki Whenua. He tino mihi ki Te Ariki mō te reo o te ataata.

    Kahawhiri me te tohe tū a ngā manu

    I tēnei ataata pakiwaituhi tāoreore ka whakatakoto a Te Ariki i te wero ki te ako mai i ō tātou tūpuna kia tū ai koe hei kaitiaki o tō tātou taiao ā-rohe. Ko te tohe tū tētahi wāhanga nui o te whakatewhatewha. Kei a koe te nui, te iti rānei o te tohe tū ki te āwhina i te ao manu – ahakoa te iti, te nui rānei he mea nui tonu! Ka taea te whakatō rākau i tō iāri, te tuhi reta rānei ki te kaunihera ā-rohe ki te tiaki i te nōhanga ā-rohe, te whai wāhi atu rānei ki Te Tatauranga o ngā Manu Māra o Aotearoa.

    Ngā Rauemi

    Nā, kua oti te kohikohi i ngā mōhiohio mō ngā manu i tō tātou rohe – ka ahatia aua kōrero ināianei? He pēhea ki a koe, ki ō kare ā-roto ngā raraunga kua kohikohia e koe? He tohe tū anō e taea ana e tātou hei tiaki i ngā manu e noho ana ki tō tātou rohe? He aha te mahi kia whakahokia mai ngā manu?

    He wāhanga tēnei ataata o te huinga rauemi – Te Tatauranga o ngā Manu Māra – mō ētahi atu rauemi.

    He kape tuhi

    I mōhio ō tātou tūpuna me pēhea te noho tahi me te taiao. I tiaki rātou tō tatou taiao hei tāonga mo ngā rangatira o apōpō. Me pupuri tātou ki ēnei kōrero hei tiaki, hei manaaki i tō tātou taiao.

    Ngā mihi
    I whakaputaina tēnei ataata i te mahi tahi ki Manaaki Whenua. He tino mihi ki Te Ariki mō te reo o te ataata.

    He whakamihi

    Ko tēnei rauemi i waihangatia i te mahi tahi i a Manaaki Whenua me Te Tatauranga Manu Māra o Aotearoa.

    Rights: Manaaki Whenua – Landcare Research

    Manaaki Whenua me Te Tatauranga Manu Māra o Aotearoa

    He whare rangahau Karauna a Manaaki Whenua. Ko tāna tino kaupapa ko te whakahau i te auahatanga i roto i te whakahaere i te kanorau koiora me ngā rawa whenua. Ko tētehi kaupapa ā-motu, ko Te Tatauranga o ngā Manu Māra o Aotearoa. Ko ngā raraunga e kohia ana mai i ngā kairangahau kirirarau hei awhina i ngā kairangahau me ngā kaiwhakamahi ki te marama me pehea te oranga, te noho a ngā manu i ngā wero taiao.

    Rights: Manaaki Whenua – Landcare Research and The University of Waikato Te Whare Wānanga o Waikato Published 17 June 2024 Size: 4.3 MB Referencing Hub media
          Go to full glossary
          Download all